Diz Protezi Ameliyatı Sonrası Fizik Tedavi Uygulamaları
Diz Protezleri diz ekleminde oluşan ciddi derecede kıkırdak harabiyeti sonrası cerrahi tedavi yöntemi olarak uygulanır. Çeşitli nedenlerden dolayı diz ekleminde meydana gelen kıkırdak harabiyeti sonrasında hastalar ciddi derecede ağrı çekebilmektedir. Bunun yanı sıra hastalar ağrıdan dolayı yürümesini kaybedebilmekte ve kas zayıflamalarına bile neden olabilmektedir. Ayrıca hareketsizlikten dolayı diz ekleminin bükülme açısında da azalma meydan gelebilmektedir. Tüm bu ciddi şikayetlerin ortadan kaldırılması adına ortopedistler uygun gördükleri hastalara diz protezi ameliyatları yaparlar fakat ameliyat sonrasında da fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamaların önemi açığa çıkmaktadır. Öyle ki ameliyat olduktan sonra hastaların ağrı, şişlik, kas zaafiyeti, eklem açısı kısıtlılıkları gibi problemlerinin önüne hızlı bir şekilde geçebilmek için diz protezi ameliyat sonrası fizik tedavi protokolleri oluşturulmuştur. Bu protokollere uygun bir biçimde hareket edildiği takdirde hastaların yaşam kalitelerinde önemli derecede iyileşmeler saptanmıştır.
Total diz protezleri ameliyatları 65 yaş ile 84 yaşları arasında olan popülasyonda ve kadınlarda daha çok uygulanan ameliyatlardır. Günümüzde kullanılan materyaller, yeni teknoloji ve teknikler ve de cerrahların bu ameliyatlardaki tecrübelerinin artması dolayısıyla protezlerin ömrü artmış durumdadır ve daha geniş yelpazedeki hasta gruplarını diz protezi ameliyatları yapılabilmektedir.
Diz protezleri ameliyatları sonrasındaki fizik tedavi rehabilitasyon uygulamaları ise diz protezi ameliyat sonuçlarını büyük oranda etkilediği için çok daha önemli bir hale gelmiştir. Total diz protezi ameliyatlarından sonra uygulanan fizik tedavide ağrıyı azaltmak, eriyen kasları güçlendirmek, eklem kısıtlılıklarını çözmek, ameliyat sonrası skar dokuları yumuşatmak, hastanın mobilitesini ve günlük yaşam aktivitelerini artırmak, şişliği azaltmak hedeflenir. Bu bağlamda diz protezi ameliyatlarından sonra uygulanan fizik tedavi seanslarına olabildiğince erken başlamakta fayda vardır.
Artık günümüzde hemen hemen tüm ortopedistler sementli protezi tercih ettiği için hastalarının ameliyat sonrası hemen 1. gün walker veya çift koltuk değneği ile fizyoterapist eşliğinde yürümesini ister. Daha sonra tek bastona geçilir ve en geç 6. haftada bastonun da bırakılması önerilir. Ayrıca ameliyat sonralarında uygulanan Sürekli Pasif Hareket cihazının (CPM) herhangi bir kanıtlanmış etkinliğinin olmadığı da yapılan çalışmalarda gösterilmiştir.
Diz Protezi Ameliyat Sonrası Fizik Tedavi Protokolüne Göz Atalım
Cerrahi günü, solunum egzersizleri, ayak pompalama egzersizleri ve bandaj uygulamaları yapılır.
Cerrahi sonrası 1-3. gün, izometrik quadriceps egzersizleri, ayak pompalama egzersizleri, düz bacak kaldırma egzersizi, pasif diz ekstansiyonu egzersizi, buz uygulamaları, kısmi/tam ağırlıkla walker yardımıyla yürüme ve yük aktarma egzersizleri yapılır.
Cerrahi sonrası 4-10. günler arası yukarıda açıklanan egzersizlere ek olarak pasif diz ekstansiyonunda germe egzersizleri, aktif/asistif quadriceps egzersizleri, bacak ve kalça kaslarına izotonik, izometrik egzersizler verilir. Ve diz açısının 90 dereceye gelmesi beklenir.
Cerrahi sonrası 2-6. haftalar arasında ise yukarıdaki programa ek olarak öne ve yana merdiven çıkma ve hamle egzersizleri öğretilir.
Cerrahi sonrası 7-12. haftalarda yine ek olarak fonksiyonel aktivitelere dönüş egzersizleri, çömelme egzersizleri, progresif yürüme programı öğretilir.
Cerrahi sonrası 14-26. haftalarda ise ek olarak yüzme, bisiklet, tenis gibi aktiviteler önerilebilir, ayrıca 105 derecelik diz bükülme açısı beklenmektedir.
