Felç (İnme) Hastalığı ve Fizik Tedavisi
Felç (İnme) Nedir?
İnme, beyne giden atardamarların tıkanması sonucu beyne giden kanın aniden azalması veya durmasıdır. Daha az sıklıkta da beyne giden atardamarlardan birinin yırtılıp kanın beyin dokusu veya beyin zarlarının içine kanaması olarak oluşabilir. Bu durum da beyin kanaması olarak bilinmektedir. Beyinin değişik bölgeleri vücudun değişik bölgelerini ve fonksiyonlarını kontrol ettiğinden, genelde inmenin oluştuğu beyin bölgesi ve yakın çevresi etkilenir. Etkilenen beyin bölgesine göre konuşma, kas gücü, koordinasyon-denge, görme veya hafızada kayıp ortaya çıkar.
Felç (İnme) Sık Görülen Bir Hastalık Mı?
İnme, kalp hastalıkları ve kanserden sonra en çok ölüme sebep olan 3. hastalıktır. İnme yetişkinlerdeki özürlülüğün en sık nedenidir. Her yıl tüm yaş popülasyonlarında 1000 kişiden 1-4’ü inme geçirmektedir. 45-85 yaş arası popülasyona baktığımızda ise her 1000 kişiden 25-60’ı her yıl inme geçirmektedir.
Felç (İnme) Neden Olur?
Beyni besleyen 2 damar sistemimiz vardır. Bu damar sistemleri beyine kan götürerek beynin ihtiyacı olan gerekli oksijeni ve besin maddelerini almasını sağlar. Beyni sulayan bu damarların yırtılması veya tıkanması gibi nedenlerle beyin dokusundaki hücre kayıplarına neden olması neticesinde inme meydana gelir. İnmelerin büyük bir çoğunluğu damarların tıkanması sonucu oluşur. Bu tıkanmalara da pıhtı adı verilen emboliler yol açar. Daha az oranda görülen hemorajik inmelerde ise problemin nedeni damarın çatlamasıdır. Buna yol açan en büyük sebep ise hipertansiyondur.
Felç (İnme) Geçiran Birisini Nasıl Anlarız?
Felç geçiren birisinin bulgularını erken anlamak ve erken hastaneye başvurmak hem sağkalım oranlarını oldukça artırır hem de inme sonrası hasar seviyesini azaltır. Çünkü inmede özellikle ilk 4 buçuk saatte hastaneye ulaşmak çok önemlidir. Bu yüzden inme geçiren birisinin erken belirtilerini iyi bilmek ve bu konuda bilinçli olmak gerekir. İnme geçiren birisinin belirti ve bulguları şunlar olabilmektedir;
-Vücudun tek tarafında yüz, kol veya bacakta hissizlik veya kuvvet kaybı
-Bilinç bulanıklığı veya konuşma ve anlamada zorluk
-Yürümede zorluk, baş dönmesi, denge ve koordinasyon kaybı
-Tek veya iki taraflı görme kaybı
-Şiddetli baş ağrısı
-Konuşma bozukluğu
Felç (İnme) Riskini Neler Artırır?
İnme hastalığını doğuran tetikleyici nedenlerin yüzde 90’ı önlenebilir olduğundan bunları bilip yaşam tarzımızı ona göre dizayn etmemiz büyük önem arz etmektedir. Peki inme geçirme riskini artıran faktörler nelerdir?
-Yaş: 55 yaşından sonra her 10 yılda inme geçirme olasılığı 2 kat artmaktadır.
-Cinsiyet: erkeklerde kadınlara göre daha yüksektir.
-Irk: Siyahilerde, Çinlilerde ve Japonlarda inme insidansı beyazlara göre daha
yüksektir.
-Hipertansiyon: İnmenin en önemli risk faktörüdür. Tansiyonun 160 mm Hg’dan fazla olması, inme riskini 2 kat artırır.
-Diyabetes Mellitus: İnme riskini 2 kat artırır.
-Atrial Fibrilasyon (ritim bozukluğu) inme riskini 4 kat artırır.
-Miyokard İnfarktüsü (kalp krizi)
-Kalp kapak hastalıkları
-Ateroskleroz
-Sigara, alkol: sigara inme geçirme riskini 2 kat artırır
-Oral kontraseptif ilaçlar
-Uyuşturucu ilaç kullanımları
-Sedanter yaşam ve hiperlipidemi
İnme Tedavisi
İskemik yani pıhtılı inmelerde acil medikal tedavi önemlidir. Uygun kriterleri karşılayan hastalarda belirtilerden sonraki ilk 4.5 saat içinde pıhtı çözücü tedavi uygulanması inme sonrası özürlülüğü azaltabilir. Tedavi ne kadar erken uygulanabilirse daha yüz güldürücü sonuçlar elde edilir. Diğer tedaviler komplikasyonları önleyici, iyileşmeyi optimize eden, yeni inmeleri önleyici yaklaşımlardır. Kan sulandırıcı, kan basıncını (tansiyon) düzenleyici, kolesterol düşürücü ilaçlar ve buna ek olarak bazı hastalarda stent veya endarterektomi gibi cerrahi tedavilerdir
Hemorajik yani beyin kanaması dediğimiz inmedeki tedavilerse şu şekildedir. Kan basıncını düşürücü ilaçlar. Beyindeki kanı drene eden veya kafaiçi basıncı azaltmaya yönelik cerrahi girişimler. Hasar gören beyin damarına yönelik cerrahi girişimler. Kanayan hasarlı damarlara anjiografik tedavi uygulama Beyin şişmesini önleyen veya azaltan tedaviler.
Kafaiçi basıncı azaltmak için kafatasına açılan delikle kanın drene edilmesi.
Felç (İnme) Fizik Tedavisi
Bazı hastalar inme sonrası tamamen düzelirken, bir kısmı da bazı sorunlarla yaşamında devam eder. Bu sorunlar beynin hasar gören kısmına göre değişkenlik gösterir. Bu sorunlar;
-düşünme ve hafıza problemleri,
-konuşma ve anlama güçlüğü,
-depresyon ve psikolojik problemler
-genelde tek taraflı görme kaybı,
-vücudun bir yarısında his ve güç kaybı,
-yürüme güçlüğü ve denge koordinasyon kaybı
Fizik tedavi ve rehabilitasyon ve ilaç destekleri çoğu hastada kaybedilen fonksiyonların tekrar kazandırılmasında yardımcı olur. Bu konuda nörolojik rehabilitasyon alanında deneyimli fizyoterapistlerden yardım almak hastaların rehabilitasyon süreçlerini en faydalı şekilde geçirmesi adına önemlidir. Fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamalarıyla birçok hastada iyileşmeler gözlenirken bazı hastalarda da herhangi bir düzelme olmayabilir. Felçli bir hastanın kaybolan fonksiyonlarını tekrardan yerine getirmesini sağlayan şey beyindeki sağlam hücrelerin ölü hücrelerin görevini öğrenmeye başlamasıyla olur.
